Z uwagi na cechy konstrukcyjne oraz funkcjonalne skrzynie bieg�w zosta�y podzielone na nast�puj�ce grupy:

A. Skrzynie manualne – zmiana prze�o�enia wymaga ka�dorazowej interwencji kierowcy, tj. wci�ni�cie sprz�g�a i zmiany biegu przy u�yciu d�wigni. Samoch�d wyposa�ony w manualn� skrzyni� bieg�w posiada dodatkowy peda� sprz�g�a.

B. Skrzynie zautomatyzowane, zwane r�wnie� sekwencyjnymi – konstrukcyjnie powi�zane s� ze skrzyniami manualnymi, ale umo�liwiaj�ce sekwencyjne za��czanie bieg�w, przy u�yciu d�wigni lub przycisk�w przy kierownicy, bez konieczno�ci oddzielnego za��czania sprz�g�a przez kierowc�. Zwykle skrzynie p�automatyczne umo�liwiaj� r�wnie� jazd� w trybach ca�kowicie automatycznych. Samoch�d wyposa�ony w p�automatyczn� skrzyni� bieg�w nie posiada peda�u sprz�g�a. W tej grupie mo�na wyr�ni� dwa podstawowe rodzaje skrzyni:

• jednosprz�g�owe skrzynie zautomatyzowane,

• dwusprz�g�owe skrzynie zautomatyzowane (DSG).

C. Skrzynie automatyczne – skrzynie zbudowane przede wszystkim z my�l� o pe�ni automatycznej zmianie prze�o�e�. Cz�sto spotyka si� jednak konstrukcje posiadaj�ce, opr�cz automatycznych program�w zmiany prze�o�e�, tryb umo�liwiaj�cy kierowcy sekwencyjn� zmian� prze�o�e� przy u�yciu d�wigni lub przycisk�w przy kierownicy. Samoch�d wyposa�ony w automatyczn� skrzyni� bieg�w nie posiada peda�u sprz�g�a. W tej grupie przek�adni wyst�puj� dwa podstawowe rodzaje skrzyni:

• klasyczne skrzynie hydromechaniczne,

• skrzynie bezstopniowe (CVT).

W dalszej cz�ci artyku�u zostanie om�wiona ka�da z wy�ej wymienionych skrzy� bieg�w.

Manualna skrzynia bieg�w, inaczej zwana r�czn� lub mechaniczn�, jest to skrzynia bieg�w powszechnie stosowana w samochodach. Tego rodzaju skrzynia cechuje si� niskimi stratami momentu obrotowego. i mocy. Skrzynia manualna posiada zestaw k� z�batych, zaz�bionych ze sob� na sta�e, oraz synchronizatory. Kierowca przesuwaj�c dr��ek zmiany bieg�w do odpowiedniej pozycji powoduje powoduje uruchomienie odpowiedniego synchronizatora. Zmiana prze�o�enia odbywa si� w momencie, gdy pr�dko�� obrotowa g��wnego wa�ka skrzyni zr�wna si�, z pomoc� swego rodzaju sprz�g�a sto�kowego synchronizatora, z pr�dko�ci� ko�o z�batego danego biegu i dojdzie do zaryglowania z�b�w synchronizatora we wie�cu ko�a z�batego. Zmiana prze�o�enia musi si� odbywa� przy od��czonym nap�dzie. Dlatego skrzynia manualna wyposa�ona jest w dodatkowe sprz�g�o obs�ugiwane za pomoc� peda�u. G��wnym zadaniem sprz�g�a jest przenoszenie nap�du z silnika do skrzyni bieg�w. Sprz�g�o odpowiada r�wnie� za t�umienie przeci��e� przenoszonych z silnika do skrzyni bieg�w, spowodowanych np. nieprawid�owym sterowaniem peda�em sprz�g�a. Amortyzacja odbywa si� dzi�ki po�lizgowi, kt�ry powstaje pomi�dzy ko�em zamachowym silnika i tarcz� sprz�g�ow� oraz za po�rednictwem spr�yn amortyzuj�cych umieszczonych w tarczy sprz�g�a.

Trwa�o�� przek�adni manualnych jest wysoka przy za�o�eniu jej poprawnej eksploatacji. Prawid�owo eksploatowana skrzynia jest w stanie poprawnie pracowa� w ca�ym okresie u�ytkowania pojazdu. Zazwyczaj skrzynia tego typu wykazuje du�� odporno�� na przeci��enia, jakkolwiek nieprawid�owa technika jazdy mo�e szybko doprowadzi� do jej przedwczesnego zu�ycia skrzyni i konieczno�ci przeprowadzenia naprawy. Kupno u�ywanego samochodu wyposa�onego w manualn� skrzyni� bieg�w wydaje si� by� najmniej ryzykowne, gdy� wi�kszo�� jej ewentualnych niedomaga� mo�na w zasadzie samodzielnie sprawdzi� w trakcie jazdy testowej i ogl�daj�c sp�d samochodu. Po uruchomieniu silnika nale�y sprawdzi�, czy po wci�ni�ciu peda�u sprz�g�a nie zaczyna by� s�yszalny g�o�my szum. Wyst�powanie szumu mo�e oznacza� zu�ycie �o�yska oporowego. Z kolei objawem nadmiernego zu�ycia tarczy sprz�g�owej jest wyra�ne i powtarzaj�ce si� szarpanie w momencie ruszania lub �lizganie si� sprz�g�a. �lizganie sprz�g�a mo�na rozpozna� po podwy�szonych obrotach silnika wzgl�dem pr�dko�ci z jak� si� poruszamy na poszczeg�lnych biegach. Je�eli peda� sprz�g�a roz��cza tarcz� sprz�g�ow� na samym ko�cu tu� przy pod�odze lub nie roz��cza jej do ko�ca w og�le, oznacza to zwykle zu�ycie d�wigienek spr�yny talerzowej w docisku. Po sprawdzeniu sprz�g�a nale�y skontrolowa� poprawno�� w��czania poszczeg�lnych bieg�w, zar�wno na postoju jak i w trakcie jazdy. Biegi powinny „wchodzi�” bez zaci�� i pewnie. Ze skrzyni nie powinny dochodzi� �adne zgrzyty oraz nie powinni�my odczuwa� �adnych szarpni��. Warto r�wnie� zajrze� pod sp�d pojazdu i upewni� si�, �e nie ma �adnych wyciek�w oleju ze skrzyni bieg�w oraz sprz�g�a.

Manualna skrzynia bieg�w cechuje si� wzgl�dnie prost� budow�, co z kolei przek�ada si� na najni�szy koszt zakupu spo�r�d wszystkich rodzaj�w skrzyni bieg�w. W wi�kszo�ci obecnie produkowanych aut skrzynie manualne wymagaj� zazwyczaj okresowej kontroli poziomu oleju i ewentualnego jego uzupe�nienia. Zazwyczaj nie trzeba wymienia� oleju podczas ca�ego okresu eksploatacji pojazdu. Brak podzespo��w elektronicznych oraz skomplikowanych uk�ad�w sterowania najcz�ciej przek�ada si� na nisk� awaryjno�� skrzyni , oczywi�cie przy za�o�eniu jej prawid�owej eksploatacji. Kiedy mimo wszystko dojdzie do awarii skrzyni bieg�w, koszt jej naprawy b�dzie zazwyczaj niepor�wnywalnie ni�szy ni� ma to miejsce w przypadku aut ze skrzyniami automatycznymi. Co wa�ne, wi�kszo�� warsztat�w bez problemu naprawi nam tak� skrzyni�. Dla niekt�rych kierowc�w zasadnicz� wad� tego skrzyni jest konieczno�� wciskania peda�u sprz�g�a i samodzielnej zmiany bieg�w, dla innych jest to z kolei zaleta. Faktem jest, �e skrzynia manualna jest oceniana przez wiele os�b jako najmniej komfortowa. Wydaje si� jednak, �e kwestia komfortu w tym wypadku zale�y przede wszystkim od umiej�tno�ci samego kierowcy. Skrzynie manualne s� powszechnie stosowane w wi�kszo�ci segment�w aut. Wyj�tkiem s� segmenty aut klasy wy�szej i auta luksusowe, gdzie w zasadzie takie skrzynie oferuje si� w ograniczonym zakresie lub wy��cznie na zam�wienie.

Zautomatyzowana skrzynia bieg�w (zwan� r�wnie� sekwencyjn� lub p�automatyczn�) to w zasadzie klasyczna przek�adnia mechaniczna, w kt�rej zmiana bieg�w jest realizowana za pomoc� si�ownik�w elektro-hydraulicznych a nie r�cznie poruszanej d�wigni. Biegi mog� by� zmieniane w trybie sekwencyjnym przy pomocy d�wigni. Wszystkie po�o�enia d�wigni znajduj� si� w jednej p�aszczy�nie. Skrzyni� na ni�sze biegi prze��cza si� ruchem d�wigni w d�, a na wy�sze – przesuwaj�c j� w g�r�. W wielu pojazdach ze skrzyni� zautomatyzowan� zamiast d�wigni stosowane s� przyciski na kierownicy, kt�re wykonuj� te same zadania. Przesuni�cie d�wigni lub wci�ni�cie przycisku, powoduje jednoczesne uruchomienie si�ownik�w steruj�cych prac� sprz�g�a, przez co peda� sprz�g�a sta� si� niepotrzebny. Zb�dne jest r�wnie� u�ywanie peda�u przyspieszenia, jego funkcje realizowane s� automatycznie. Zaawansowane skrzynie zautomatyzowane umo�liwiaj� r�wnie� w pe�ni automatyczn� zmian� prze�o�e�. W tych skrzyniach kierowca mo�e wybiera� pomi�dzy samodzieln� zmian� bieg�w lub mo�e si� to odbywa� pod kontrol� komputera i czujnik�w steruj�cych prac� przek�adni.

Trwa�o�� zautomatyzowanych skrzyni bieg�w jest najcz�ciej ni�sza ni� skrzyni manualnych, jednak cz�sto zale�y to przede wszystkim od warunk�w jej eksploatacji. Zwykle awarie dotycz� uk�adu automatycznego sterowania sprz�g�em i zmiany prze�o�e� oraz podzespo��w elektronicznych. Jedyn� pociech� jest zazwyczaj ni�sza cena naprawy ni� ma to miejsce w przypadku pozosta�ych skrzyni automatycznych. Kupuj�c u�ywany samoch�d wyposa�ony w w zautomatyzowan� skrzyni� bieg�w warto przede wszystkim dok�adnie pozna� jego histori�. Warto dok�adnie skontrolowa� zesp� nap�dowy w wyspecjalizowanym warsztacie zajmuj�cym si� skrzyniami automatycznymi. Przede wszystkim trzeba sprawdzi� cykliczno�� wymian oleju w skrzyni-sprz�gle oraz wyst�powanie innych problem�w w trakcie eksploatacji pojazdu. Warto wjecha� na kana� i sprawdzi�, czy nie s� widoczne �adne wycieki ze skrzyni lub sprz�g�a. Nale�y sprawdzi� w trakcie jazdy czy biegi w ca�ym zakresie pr�dko�ci wchodz� p�ynnie, bez zaci�� i zgrzyt�w. Warto upewni� si�, �e w trybach automatycznych redukcja bieg�w nast�puje bez problem�w, oraz, �e dzia�aj� przyciski sterowania skrzyni� przy kierownicy jak r�wnie� wszystkie programy jazdy automatycznej. O ile istnieje taka mo�liwo�� warto jest r�wnie� przejecha� si� z poprzednim w�a�cicielem auta, aby sprawdzi� jak traktuje on skrzyni�.

Przek�adnia zautomatyzowana powinna zachowywa� si� jak klasyczna skrzynia automatyczna, zachowuj�c przy tym zalety skrzyni manualnej. Kosztuje mniej ni� tradycyjna skrzynia automatyczna i cechuje si� mniejszymi stratami mocy. Jednak w praktyce spos�b dzia�anie przek�adni w du�ej cz�ci aut pozostawia wiele do �yczenia. Dotyczy to zw�aszcza przypadk�w prowadzenia dynamicznej jazdy. Dynamika auta wyposa�onego w ten rodzaj skrzyni cz�sto potrafi rozczarowa� w por�wnaniu ze skrzyni� manualn�. Jest to zwykle spowodowane d�ugim czasem prze��czania poszczeg�lnych bieg�w. Oferowany przez przek�adni� zautomatyzowan� komfort jazdy w trybie automatycznym jest zazwyczaj najni�szy spo�r�d wszystkich dost�pnych na rynku skrzyni automatycznych. Zastosowanie przek�adni zautomatyzowanej umo�liwia zwykle osi�gni�cie zu�ycia paliwa zbli�onego do auta wyposa�onego w manualn� skrzyni� bieg�w. Skrzynie zautomatyzowane mo�na spotka� najcz�ciej w autach miejskich i ma�ych.

Dwusprz�g�owa skrzynia zautomatyzowana, z ang. Direct Shift Gear (DSG), to w�a�ciwie dwie skrzynie mechaniczne zamkni�te w jednej obudowie. Ka�da z nich posiada swoje w�asne, niezale�ne sprz�g�o. Jedna skrzynia obs�uguje biegi nieparzyste i zwykle bieg wsteczny, druga za� obs�uguje biegi parzyste. Sprz�g�a s� z kolei zamontowane wsp�osiowo, w uk�adzie jedno w drugim. Taki uk�ad sprz�gie� wymaga zastosowania dw�ch niezale�nych wa�k�w sprz�g�owych wewn�trz skrzyni zabudowanych w analogicznym uk�adzie, tj. jeden w drugim. Stosuje si� cierne sprz�g�a wielop�ytkowe, suche lub mokre. Tak wykonana przek�adnia pozwala na wst�pny wyb�r bieg�w, tzw. preselekcj�. W momencie, kiedy za��czony jest jeden bieg, kolejny jest ju� wybrany i tylko oczekuje na w��czenie. Zmiana bieg�w odbywa w bardzo kr�tkim czasie, trwaj�cym zaledwie kilka milisekund. Od��cza si� w�wczas jedno i za��cza drugie sprz�g�o. Oznacza to w praktyce brak przerwy w przekazywaniu momentu obrotowego. Przeniesienie nap�du jest przekazywane mi�dzy sprz�g�a dzi�ki serwomechanizmom steruj�cym automatycznie zmian� prze�o�e� poprzez podw�jne �o�ysko oporowe (przemieszczane mechaniczne lub hydraulicznie). P�ynne zmiany bieg�w pozwalaj� na automatyczny tryb pracy o komforcie zbli�onym do spotykanego w klasycznym automacie. Tego nie potrafi�a dot�d zapewni� �adna inna skrzynia zautomatyzowana. Z kolei wysoka sprawno�� dwusprz�g�owej przek�adni zautomatyzowanej pozwala zauwa�alnie zmniejszy� zu�ycie paliwa z wykorzystaniem trybu automatycznego, gdy� podczas pracy takiej przek�adni nie wyst�puj� straty spotykane w klasycznym automacie ze sprz�g�em hydrokinetycznym (po�lizg sprz�g�a w przek�adni dwusprz�g�owej przek�adni zautomatyzowanej jest zredukowany do minimum). Skrzynia dwusprz�g�owa do efektywnej pracy wymaga dostarczenia precyzyjnych danych ze strony silnika,tj. informacji o aktualnej pr�dko�ci obrotowej, obci��enia (np. masy zasysanego powietrza), czy te� k�ta otwarcia przepustnicy. Sterowanie skrzyni� odbywa si� podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych nowoczesnych automat�w, tj. jazda na mo�liwie najwy�szym biegu w celu uzyskania minimalnego zu�ycia paliwa. W razie konieczno�ci sterownik potrafi si� z regu�y szybko dopasowa� do aktualnej sytuacji, np. pomijaj�c poszczeg�lne biegi. Automatyczne programy posiadaj� r�wnie� funkcje rozpoznania stylu jazdy kierowcy (sterownik skrzyni analizuje na przyk�ad cz�sto�� u�ywania kick-down'u) oraz bie��cej sytuacji na drodze, np. �liska nawierzchnia, czy jazda g�rska.

Trwa�o�� poprawnie eksploatowanej dwusprz�g�owej skrzyni zautomatyzowanej jest wysoka – awarie si� zdarzaj�, ale s� stosunkowo rzadkie i dotycz� przede wszystkim podzespo��w elektronicznych. Niestety, z uwagi na bardziej skomplikowan� budow�, koszty naprawy skrzyni dwusprz�g�owych s� du�o wy�sze ni� ma to miejsce w przypadku skrzyni manualnych. Nale�y r�wnie� wspomnie� o innej sprawie, tj. trwa�o�ci samego silnika wsp�pracuj�cego ze zautomatyzowan� przek�adni� dwusprz�g�ow�. Nie spodziewajmy si�, �e silnik b�dzie r�wnie trwa�y jak ma to miejsce w przypadku klasycznych skrzyni automatycznych ze sprz�g�em hydrokinetycznym, kt�re praktycznie eliminuj� ryzyko przeci��enia silnika.

Kupuj�c u�ywany samoch�d wyposa�ony w dwusprz�g�ow� skrzyni� zautomatyzowan� warto dok�adnie pozna� jego histori�. Przed zakupem warto dok�adnie skontrolowa� zesp� nap�dowy w wyspecjalizowanym warsztacie zajmuj�cym si� skrzyniami automatycznymi. Kontrolujemy stan techniczny element�w elektrycznych i mechanicznych, przecieki oleju z korpusu skrzyni, poziom oleju, prac� d�wigni zmiany bieg�w, p�ynno�� i szybko�� zmiany bieg�w w pe�nym zakresie pr�dko�ci jazdy samochodu, wyst�powanie szarpni��. Nale�y upewni� si�, �e prze��czanie bieg�w w trybie sekwencyjnym i automatycznym nast�puje bez problem�w oraz �e dzia�aj� przyciski sterowania skrzyni� przy kierownicy jak r�wnie� wszystkie programy jazdy automatycznej. O ile istnieje taka mo�liwo�� warto jest r�wnie� przejecha� si� z poprzednim w�a�cicielem auta, aby sprawdzi� jak u�ytkuje on skrzyni�.

Dwusprz�g�owa skrzynia zautomatyzowana zapewnia uzyskanie lepszej dynamiki,tj. najbardziej �ywio�owej reakcji na dodanie gazu i ni�szego zu�ycie paliwa w por�wnaniu z klasycznymi skrzyniami automatycznymi, a nawet w odniesieniu do skrzyni manualnych. Ma to szczeg�lne znaczenie w przypadku aut wyposa�onych w s�absze jednostki nap�dowe. Skrzynia taka pozwoli wykorzysta� w 100% procentach mo�liwo�ci tkwi�ce w silniku, zar�wno w odniesieniu do dynamiki jak i redukcji zu�ycia paliwa. Kultura pracy skrzyni DSG jest r�wnie� znacz�co wy�sza ni� w przypadku innych skrzyni zautomatyzowanych. W przypadku aut z wy�szych segment�w, w kt�rych liczy si� przede wszystkim komfort, skrzynie DSG s� rzadziej stosowane. Z racji swojej budowy (sztywne-mechaniczne po��czenie silnika z ko�ami, podobnie jak w skrzyni manualnej) nie s� one w stanie zapewni� komfortu jazdy na poziome klasycznych automat�w, czy te� automat�w z przek�adni� bezstopniow�. Jest to szczeg�lnie widoczne w przypadku ruszania i jazdy z minimalnymi pr�dko�ciami, np. w korku. Dwusprz�g�owe skrzynie zautomatyzowane s� najcz�ciej spotykane w autach kompaktowych i autach klasy �redniej. Ostatnio skrzynie tego rodzaju zaczynaj� by� r�wnie� stosowane w autach ma�ych.

Hydromechaniczna (klasyczna) skrzynia automatyczna posiada przek�adnie hydrokinetyczn� (w postaci konwertera momentu obrotowego, sprz�g�a hydrokinetycznego lub rotacyjnej pompy hydraulicznej) zamiast klasycznego sprz�g�a spotykanego w skrzyniach manualnych. Moment obrotowy przenoszony jest dzi�ki temu za pomoc� oleju, w efekcie czego skrzynie automatyczne tego typu cechuje wysoki komfort i mi�kko�� dzia�ania nieosi�galne dla manualnych skrzyni bieg�w. Jest to jednak okupione powstawaniem strat hydraulicznych zwi�zanych z mieszaniem i spr�aniem oleju, a w efekcie wy�szym zu�yciem paliwa. W celu ograniczenia tych strat stosuje si� uk�ady dodatkowego sprz�g�a mechanicznego, kt�re przy stabilnej je�dzie szosowej, sprz�gaj� przek�adni� hydrokinetyczn� czysto mechanicznie, co znacznie poprawia ekonomi� przy je�dzie autostradowej. R�ne prze�o�enia w stopniowej przek�adni automatycznej, uzyskiwane s� poprzez blokowanie zestaw�w uk�ad�w planetarnych przek�adni z�batych (obud�w k� s�onecznych lub koszy k� satelitarnych), wsp�pracuj�cych ze sprz�g�ami jednokierunkowymi, przez mechanizmy takie jak sprz�g�a tarczowe, hamulce ta�mowe albo inne elementy cierne, kt�re nap�dzane s� si�ownikami hydraulicznymi. Zazwyczaj uk�ady przek�adni planetarnych i sprz�gie� pracuj� w k�pieli olejowej, spe�niaj�cej funkcj� czynnika roboczego w sprz�gle hydraulicznym, oleju hydraulicznego dla si�ownik�w oraz zawor�w, smarowania uk�ad�w mechanicznych oraz ch�odzenia mechanizm�w skrzyni. Uk�ady sterowania dla automatycznych skrzyni hydraulicznych i elektro-hydraulicznych sk�adaj� si� zazwyczaj z jednej lub kilku p�yt rozdzielczych po��czonych przewodami, oraz element�w wbudowanych w obudow� skrzyni. Do tych element�w mocowanych jest nawet kilkadziesi�t zawor�w i elektrozawor�w, steruj�cych prac� skrzyni. W starszych generacjach skrzyni automatycznych zawory by�y sterowane wy��cznie mechanicznie i hydraulicznie. Obecnie sterowanie elektrozawor�w odbywa si� zazwyczaj z wykorzystaniem uk�ad�w elektronicznych, tj. czujnik�w i centralnej jednostki steruj�cej. Sterowanie skrzyni� odbywa si� w taki spos�b, aby jazda odbywa�a si� na mo�liwie najwy�szym biegu, w celu uzyskania minimalnego zu�ycia paliwa. W razie konieczno�ci sterownik potrafi si� jednak szybko dostosowa� do aktualnej sytuacji. Dzi�ki zastosowaniu elektroniki automatyczne programy posiadaj� funkcje rozpoznania stylu jazdy kierowcy (sterownik skrzyni analizuje na przyk�ad cz�sto�� u�ywania kick-down'u) oraz bie��cej sytuacji na drodze, np. �liska nawierzchnia, czy jazda g�rska. W wielu hydromechanicznych skrzyniach mechanicznych kierowca opr�cz mo�liwo�ci jazdy w trybie automatycznym, ma r�wnie� do dyspozycji tryb manualny. W trybie tym zmiana bieg�w nast�puje sekwencyjnie, czyli kolejno bez mo�liwo�ci omijania poszczeg�lnych bieg�w.

Trwa�o�� poprawnie eksploatowanych hydromechanicznych skrzyni automatycznych, dzi�ki zastosowanym technologiom i materia�om u�ytym do ich wykonania, mo�e by� wysoka. Przy prawid�owej eksploatacji naprawy mechaniczne s� sporadyczne, a obs�uga ogranicza si� do kontroli poziomu i wymiany oleju. Dodatkowo dzi�ki zastosowaniu przek�adni hydrokinetycznej, praktycznie eliminuje si� ryzyko przeci��enia silnika, co skutkuje znacz�cym wyd�u�eniem si� jego przebieg�w mi�dzynaprawczych. Hydromechaniczne skrzynie automatyczne daj� si� oczywi�cie naprawi�, cho� jest to zazwyczaj kosztowne a cz�sto mo�e by� wr�cz nieop�acalne, gdy� koszt naprawy mo�e by� por�wnywalny a nawet wy�szy ni� warto�� samego pojazdu. O ile kupno nowego samochodu wyposa�onego w hydromechaniczn� skrzyni� automatyczn� nie wi��e si� z du�ym ryzykiem ponoszenia dodatkowych koszt�w na naprawy, ( oczywi�cie pod warunkiem prawid�owej eksploatacji skrzyni), o tyle kupno u�ywanego automatu tego typu jest du�o bardziej ryzykowne.

Kupuj�c u�ywany samoch�d wyposa�ony w hydromechaniczn� skrzyni� bieg�w trzeba przede wszystkim dok�adnie pozna� jego histori�. Przed zakupem warto r�wnie� zbada� zesp� nap�dowy w stacji specjalizuj�cej si� w naprawach skrzy� automatycznych, gdy� wyst�puje szereg objaw�w, kt�re mog� �wiadczy� o kiepskim stanie technicznym automatu, np. stan techniczny element�w elektrycznych i mechanicznych, przecieki oleju z korpusu skrzyni, poziom oleju, praca d�wigni zmiany bieg�w, p�ynno�� zmiany bieg�w w pe�nym zakresie pr�dko�ci jazdy samochodu, wyst�powanie szarpni�� i wypadania zap�on�w w trakcie pracy silnika, czy te� wyst�powanie drga� w uk�adzie nap�dowym, kt�re przenosz� si� na skrzyni�. O ile istnieje taka mo�liwo�� warto jest r�wnie� przejecha� si� z poprzednim w�a�cicielem auta, aby sprawdzi� jak traktuje on skrzyni�.

Klasyczne skrzynie automatyczne oferuj� wysoki komfort jazdy oraz przyczyniaj� si� do mniej awaryjnej eksploatacji silnika. Jest to zazwyczaj okupione wy�szym zu�yciem paliwa w por�wnaniu z silnikami wyposa�onymi w skrzynie manualne, bezstopniowe czy zautomatyzowane skrzynie dwusprz�g�owe. Nale�y r�wnie� pami�ta� o zachowaniu szczeg�lnej ostro�no�ci przy kupnie u�ywanego pojazdu wyposa�onego w tego typu skrzyni� bieg�w. Kupno pojazdu z nieprawid�owo eksploatowan� b�d� uszkodzon� automatyczn� skrzyni� hydromechaniczn� mo�e by� bowiem �r�d�em wielu rozczarowa� oraz znacznych wydatk�w ponoszonych na jej naprawy. Hydromechaniczne skrzynie automatyczne mo�na spotka� w wi�kszo�ci segment�w aut za wyj�tkiem aut ma�ych, gdzie z uwagi na s�abe silniki, skrzynie tego typu s� rzadko spotykane.

Bezstopniowa skrzynia automatyczna, z ang. Continuously Variable Transmission (CVT), pozwala na uzyskanie nieograniczonej liczby prze�o�e� w samochodzie. Jest to mo�liwe dzi�ki zastosowaniu wariatora, czyli uk�adu kt�ry pozwala na p�ynn� regulacj� czynnych �rednic k� pasowych, po kt�rych obtacza si� specjalny pas klinowy ��cz�cy wa�ek sprz�g�owy i zdawczy przek�adni. W najnowszych rozwi�zaniach do przeniesienia momentu obrotowego stosuje si� r�wnie� specjalne �a�cuchy z blaszkami ze stali o wysokiej wytrzyma�o�ci. Zmian� czynnych �rednic k� pasowych uzyskuje si� np. dzi�ki zastosowaniu uk�adu hydraulicznego rozsuwaj�cego lub przysuwaj�cego do siebie pary kr��k�w sto�kowych, kt�re tworz�c zmienne �rednice k� pasowych pozwalaj� pasowi (�a�cuchowi) zaklinowa� si� i przenosi� moment obrotowy. W trakcie jazdy uk�ad hydrauliczny przez zmian� ci�nie� steruj�cych rozchyleniem kr��k�w sto�kowych powoduje ich liniow� zmian� �rednicy opasania. �rednica pierwszego ko�a pasowego tworzonego przez p�aszczyzny kr��k�w sto�kowych zwi�ksza si�, a drugiego zmniejsza. Taka zmiana prze�o�enia powoduje zwi�kszanie pr�dko�ci jazdy samochodu. Odwrotne dzia�anie powoduje zmniejszanie pr�dko�ci jazdy. Moment obrotowy z silnika na elementy skrzyni jest przenoszony najcz�ciej za po�rednictwem wielop�ytkowego sprz�g�a ciernego ch�odzonego olejem. Nowoczesne przek�adnie bezstopniowe s� nadzorowane i regulowane przez centralny komputer steruj�cy, kt�ry �ledzi poczynania kierowcy, warunki jazdy oraz obci��enie silnika i na tej podstawie jest w stanie obliczy� optymalne prze�o�enie pod k�tem wydajno�ci lub lepszych osi�g�w, zale�nie od aktualnych wymaga� kierowcy. Dodatkowo systemy sterowania zawieraj� czujniki wykrywaj�ce czy samoch�d zje�d�a ze wzniesienia, zapewniaj�c w takich okoliczno�ciach dodatkowe hamowanie silnikiem. Cz�sto odmiany skrzy� bezstopniowych, oferuj� r�wnie� mo�liwo�� r�cznej zmiany bieg�w, tzw. tryb sekwencyjny. W trybie tym zmiana bieg�w nast�puje sekwencyjnie, czyli kolejno bez mo�liwo�ci omijania poszczeg�lnych bieg�w.

Trwa�o�� skrzyni bezstopniowych zale�y w du�ym stopniu od sposobu ich eksploatacji, jednak cz�sto konieczno�� przeprowadzenia naprawy skrzyni pojawia si� przebiegu niewiele wi�kszym ni� sto tysi�cy kilometr�w. Nale�y o tym szczeg�lnie pami�ta� decyduj�c si� na zakup samochodu u�ywanego wyposa�onego w taki rodzaj skrzyni bieg�w. Koszty naprawy skrzyni bezstopniowych s� wysokie i z �atwo�ci� potrafi� przekroczy� kwot� dziesi�ciu tysi�cy z�otych.

Przed zakupem auta wyposa�onego w skrzyni� bezstopniow�, warto zatem zwr�ci� uwag� na kilka spraw i zbada� zesp� nap�dowy w stacji specjalizuj�cej si� w naprawach skrzy� automatycznych. Na pocz�tku nale�y sprawdzi� przede wszystkim jak zachowuje si� skrzynia w trakcie jazdy. Zmiana prze�o�e� powinna odbywa� si� p�ynnie, nie powinni�my odczuwa� �adnych szarpni��. Dotyczy to zw�aszcza ruszania i wolnej jazdy, gdy� szarpanie wyst�puje znacznie rzadziej przy wysokich obrotach. Dobrze jest r�wnie� przejecha� si� z poprzednim w�a�cicielem auta, aby sprawdzi� jak traktuje on skrzyni�. Najlepsza do tego b�dzie jazda w mie�cie. Na z�e u�ytkowanie wskazywa� mo�e np. wrzucanie na P lub N podczas kr�tkich zatrzyma� na �wiat�ach lub gwa�towne przyspieszanie pomi�dzy skrzy�owaniami wyposa�onymi w sygnalizacj� �wietln�. Je�li auto by�o u�ytkowane w g�rach lub do ci�gni�cia przyczepy, istnieje du�e ryzyko, �e skrzynia nie b�dzie w najlepszym stanie. Nale�y sprawdzi� histori� serwisow� auta, przede wszystkim cykliczno�� wymian oleju w skrzyni, oraz wyst�powanie innych problem�w ze skrzyni� w trakcie eksploatacji pojazdu. Warto wjecha� na kana� i sprawdzi�, czy nie s� widoczne �adne wycieki ze skrzyni. Zaleca si� r�wnie� sprawdzi� numer sterownika oraz wersj� oprogramowania skrzyni. Mo�e to mie� du�e znaczenie dla trwa�o�ci naszej skrzyni, gdy� nowsze wersje oprogramowania s� zazwyczaj lepiej dopracowane i eliminuj� s�abe punkty wyst�puj�ce w ich wcze�niejszych wersjach.

Bezstopniowa skrzynia automatyczna jest w stanie zapewni� komfort jazdy nieosi�galny dla innych typ�w przek�adni bieg�w. Cz�sto skrzynia bezstopniowa, dzi�ki mo�liwo�ci lepszego dopasowania si� do charakterystyk silnika, zapewnia r�wnie� osi�gi i ekonomiczno�� jazdy zbli�on�, czasem nawet lepsz� ni� w przypadku pojazdu wyposa�onego w manualn� skrzyni� bieg�w. Dzieje si� tak mimo strat powstaj�cych na skutek tarcia w wariatorze. Nieprawid�owo u�ytkowana skrzynia bezstopniowa mo�e by� jednak �r�d�em wielu k�opot�w i mocno podnosi� koszty eksploatacji auta. Nale�y o tym pami�ta�, zw�aszcza przy kupowaniu pojazdu u�ywanego. Bezstopniowe skrzynie automatyczne mo�na spotka� w wi�kszo�ci segment�w aut, za wyj�tkiem aut z najmocniejszymi silnikami.